Της Ελευθερίας Ράπτου*
Ο «ξένος», ο «άλλος» είναι πάντα μια ρωγμή και μια απειλή στο υποθετικά ομοιογενές «εγώ». Η παρουσία του ξένου αποτελεί την άγνωστη συνιστώσα στην πολύπλοκη εξίσωση διαχείρισης του «εδώ και τώρα», είναι μια διακύβευση της νομής και κατοχής του χώρου, του τόπου, της ζωής, των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών, της καθημερινότητας που ορίζουν τον ντόπιο, τον γηγενή. Στην ελληνική, αστική συγκρουσιακή πραγματικότητα, οι διαφορές μεταξύ των μεταναστών και των γηγενών οξύνονται, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ανέχειας και κυρίως της συνολικής διάψευσης των προσδοκιών για ένα καλύτερο μέλλον, τόσο σε επίπεδο ελπίδας όσο και σε επίπεδο υλικής αειφορίας.
Τα παιδιά, ως ευαίσθητοι δέκτες και ως ενεργές κοινωνικές οντότητες, δεν θα μπορούσαν να είναι αμέτοχα στις κρίσιμες διαδικασίες κοινωνικού μετασχηματισμού. Χωρίς να παραβλέπουμε ή να υποβιβάζουμε τις πολιτιστικές διαφορές, το πρόβλημα της εμπρόθετα ανεξέλεγκτης εισροής μεταναστών στη χώρα, τη ρηγμάτωση ολόκληρων περιοχών και την ανθρώπινη εξαθλίωση, καθώς και την πολιτική ανεπάρκεια που συνοδεύεται από εξτρεμιστικές και ρατσιστικές κορώνες, η παράσταση για παιδιά με τον τίτλο Μια γιορτή στου Νουριάν, στο θέατρο Πορεία, αποτελεί παράδειγμα πολιτιστικής διαχείρισης και εξοικείωσης των παιδιών και των εφήβων με τις ανθρωπιστικές, αλλά και με τις πολιτικές και οικονομικές συνιστώσες του μεταναστευτικού ζητήματος.
Το θεατρικό έργο Μια γιορτή στου Νουριάν (σκηνοθεσία: Π. Δεντάκης, Β. Κουκαλάνι) είναι διασκευή του έργου Μια γιορτή στου Παπαδάκη, που έγραψε ο συγγραφέας και ιδρυτής του θεάτρου GRIPS του Βερολίνου Volker Ludwig, το 1973. Τότε, στη θέση των «ανεπιθύμητων» ήταν η ελληνική οικογένεια Παπαδάκη, την εποχή που οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν τους Ευρωπαίους του Νότου ως αναλώσιμο εργατικό δυναμικό στα εργοστάσιά τους, προκειμένου να πετύχουν περισσότερη ανάπτυξη, επιθυμούσαν όμως αυτοί οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους να είναι αόρατοι μέσα στις πόλεις, χωρίς απαιτήσεις για χρήση του δημόσιου, κατοικημένου χώρου, αλλά και των υπόλοιπων κοινωνικών δομών. Αν και ο οικονομικός εθνικισμός, ειδικά της Γερμανίας, γνωρίζει νέα, μεγάλη και επικίνδυνη, για τη συνοχή της Ευρώπης, έξαρση, η ελληνική διασκευή (μετάφραση - διασκευή: Β. Κουκαλάνι) τοποθετεί την οικογένεια του Παπαδάκη στον ρόλο εκείνων που πρέπει να υπερβούν τις προκαταλήψεις τους.
Το έργο διαδραματίζεται σε ένα κάμπινγκ, όπου από την πρώτη στιγμή αναδύονται οι διαφορές και οι αντιπαλότητες μεταξύ των παραθεριστών. Η αφορμή είναι, φυσικά, το δικαίωμα χρήσης του χώρου, που κατά τη γνώμη μου αποτελεί θεμελιώδες ζήτημα σε κάθε διαπροσωπική σχέση, πολύ περισσότερο στις σχέσεις μεταξύ ντόπιων και αλλοδαπών. Σε ένα καλά στημένο, λειτουργικό σκηνικό, με ωραίες χρωματικές αντιθέσεις και εικαστικές ευαισθησίες, που απηχούν και στα απλά, έξυπνα κοστούμια (σκηνικά - κοστούμια: Αλ. Σιάφκου, Αρ. Καρανάνος), μια οικογένεια Ελλήνων παραθεριστών προσπαθεί να βρει τρόπους συνύπαρξης με τους Ιρανούς γείτονες, ενώ μια μικρή, παράνομα εργαζόμενη Πακιστανή, προσπαθεί να επιβιώσει, αρνούμενη αναγκαστικά την παιδικότητά της.
Σε αυτό το πλαίσιο ξεδιπλώνεται το σύνθετο ζήτημα της διαπολιτισμικότητας, με τρόπο απλό και εύληπτο για τα παιδιά και τους εφήβους. Η απείθαρχη και τελικά ανεκτική σχέση των παιδιών στο έργο είναι αυτή που θα μορφοποιήσει και τις σχέσεις των ενηλίκων, οδηγώντας σε έναν κοινό τόπο: την ισχύ των ενωμένων εργαζόμενων έναντι του αδηφάγου και διασπαστικού κεφαλαίου.
Αν και το έργο ολισθαίνει σε απλουστεύσεις, η παραστασιακή δυναμική του, όπως εκτυλίσσεται στο θέατρο Πορεία, είναι ενδιαφέρουσα και αξιόλογη. Οι ηθοποιοί (Π. Ακλίδη, Γ. Δάμπασης, Β. Κουκαλάνι, Η. Μπέζου, Π. Σπυρόπουλος, Μ. Τιτόπουλος) υποστηρίζουν με συνέπεια τους ρόλους τους και αλληλοδρούν με χιούμορ και ευαισθησία. Γεμίζουν τη σκηνή με την κίνησή τους (επιμέλεια κίνησης: Σ. Μικρούτσικου), ενώ οι καλοδουλεμένοι διάλογοι, η καλή άρθρωση και η μουσική παιδεία των ηθοποιών αναδεικνύουν το κείμενο. Ενδιαφέρουσα είναι η μουσική επένδυση της παράστασης (μουσική: Κ. Νικολόπουλος και Active Member), καθώς προσφέρει ορισμένες διαπολιτισμικές μουσικολογικές νύξεις που λειτουργούν σαν ιντερμέδια.
Η αισιόδοξη παράσταση είναι σίγουρο ότι θα ευχαριστήσει και θα προβληματίσει τα παιδιά, από την ηλικία των οκτώ ετών και πάνω, όπως και τους εφήβους, κυρίως των γυμνασιακών τάξεων. Η παράσταση προτείνει την ανεκτικότητα και την ανθρωπιά, επιτρέποντας να αιωρείται η πολιτική και οικονομική διάσταση του προβλήματος. Αφήνει επίσης αιχμές και για το κατά πόσο ο εξαθλιωμένος εργάτης, ανεξαρτήτως ηλικίας και καταγωγής, μπορεί να αποκτήσει πολιτική συνείδηση και να υπερβεί τις διαχωριστικές γραμμές...
Στο περίπλοκο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και διαπολιτισμικό τοπίο που διαμορφώνεται, οι κοινοί τόποι είναι αυτοί που θα καθορίσουν τη συνύπαρξη, χωρίς ουτοπικές διαφυγές και εξιδανικευμένες αποδράσεις. Ας είναι το θέατρο ένας από αυτούς.
* H Ελευθερία Ράπτου είναι θεατρολόγος, ΜΑ Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
http://www.avgi.gr
Η αισιόδοξη παράσταση είναι σίγουρο ότι θα ευχαριστήσει και θα προβληματίσει τα παιδιά, από την ηλικία των οκτώ ετών και πάνω, όπως και τους εφήβους, κυρίως των γυμνασιακών τάξεων. Η παράσταση προτείνει την ανεκτικότητα και την ανθρωπιά, επιτρέποντας να αιωρείται η πολιτική και οικονομική διάσταση του προβλήματος. Αφήνει επίσης αιχμές και για το κατά πόσο ο εξαθλιωμένος εργάτης, ανεξαρτήτως ηλικίας και καταγωγής, μπορεί να αποκτήσει πολιτική συνείδηση και να υπερβεί τις διαχωριστικές γραμμές...
Τα παιδιά, ως ευαίσθητοι δέκτες και ως ενεργές κοινωνικές οντότητες, δεν θα μπορούσαν να είναι αμέτοχα στις κρίσιμες διαδικασίες κοινωνικού μετασχηματισμού. Χωρίς να παραβλέπουμε ή να υποβιβάζουμε τις πολιτιστικές διαφορές, το πρόβλημα της εμπρόθετα ανεξέλεγκτης εισροής μεταναστών στη χώρα, τη ρηγμάτωση ολόκληρων περιοχών και την ανθρώπινη εξαθλίωση, καθώς και την πολιτική ανεπάρκεια που συνοδεύεται από εξτρεμιστικές και ρατσιστικές κορώνες, η παράσταση για παιδιά με τον τίτλο Μια γιορτή στου Νουριάν, στο θέατρο Πορεία, αποτελεί παράδειγμα πολιτιστικής διαχείρισης και εξοικείωσης των παιδιών και των εφήβων με τις ανθρωπιστικές, αλλά και με τις πολιτικές και οικονομικές συνιστώσες του μεταναστευτικού ζητήματος.
Το θεατρικό έργο Μια γιορτή στου Νουριάν (σκηνοθεσία: Π. Δεντάκης, Β. Κουκαλάνι) είναι διασκευή του έργου Μια γιορτή στου Παπαδάκη, που έγραψε ο συγγραφέας και ιδρυτής του θεάτρου GRIPS του Βερολίνου Volker Ludwig, το 1973. Τότε, στη θέση των «ανεπιθύμητων» ήταν η ελληνική οικογένεια Παπαδάκη, την εποχή που οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν τους Ευρωπαίους του Νότου ως αναλώσιμο εργατικό δυναμικό στα εργοστάσιά τους, προκειμένου να πετύχουν περισσότερη ανάπτυξη, επιθυμούσαν όμως αυτοί οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους να είναι αόρατοι μέσα στις πόλεις, χωρίς απαιτήσεις για χρήση του δημόσιου, κατοικημένου χώρου, αλλά και των υπόλοιπων κοινωνικών δομών. Αν και ο οικονομικός εθνικισμός, ειδικά της Γερμανίας, γνωρίζει νέα, μεγάλη και επικίνδυνη, για τη συνοχή της Ευρώπης, έξαρση, η ελληνική διασκευή (μετάφραση - διασκευή: Β. Κουκαλάνι) τοποθετεί την οικογένεια του Παπαδάκη στον ρόλο εκείνων που πρέπει να υπερβούν τις προκαταλήψεις τους.
Το έργο διαδραματίζεται σε ένα κάμπινγκ, όπου από την πρώτη στιγμή αναδύονται οι διαφορές και οι αντιπαλότητες μεταξύ των παραθεριστών. Η αφορμή είναι, φυσικά, το δικαίωμα χρήσης του χώρου, που κατά τη γνώμη μου αποτελεί θεμελιώδες ζήτημα σε κάθε διαπροσωπική σχέση, πολύ περισσότερο στις σχέσεις μεταξύ ντόπιων και αλλοδαπών. Σε ένα καλά στημένο, λειτουργικό σκηνικό, με ωραίες χρωματικές αντιθέσεις και εικαστικές ευαισθησίες, που απηχούν και στα απλά, έξυπνα κοστούμια (σκηνικά - κοστούμια: Αλ. Σιάφκου, Αρ. Καρανάνος), μια οικογένεια Ελλήνων παραθεριστών προσπαθεί να βρει τρόπους συνύπαρξης με τους Ιρανούς γείτονες, ενώ μια μικρή, παράνομα εργαζόμενη Πακιστανή, προσπαθεί να επιβιώσει, αρνούμενη αναγκαστικά την παιδικότητά της.
Σε αυτό το πλαίσιο ξεδιπλώνεται το σύνθετο ζήτημα της διαπολιτισμικότητας, με τρόπο απλό και εύληπτο για τα παιδιά και τους εφήβους. Η απείθαρχη και τελικά ανεκτική σχέση των παιδιών στο έργο είναι αυτή που θα μορφοποιήσει και τις σχέσεις των ενηλίκων, οδηγώντας σε έναν κοινό τόπο: την ισχύ των ενωμένων εργαζόμενων έναντι του αδηφάγου και διασπαστικού κεφαλαίου.
Αν και το έργο ολισθαίνει σε απλουστεύσεις, η παραστασιακή δυναμική του, όπως εκτυλίσσεται στο θέατρο Πορεία, είναι ενδιαφέρουσα και αξιόλογη. Οι ηθοποιοί (Π. Ακλίδη, Γ. Δάμπασης, Β. Κουκαλάνι, Η. Μπέζου, Π. Σπυρόπουλος, Μ. Τιτόπουλος) υποστηρίζουν με συνέπεια τους ρόλους τους και αλληλοδρούν με χιούμορ και ευαισθησία. Γεμίζουν τη σκηνή με την κίνησή τους (επιμέλεια κίνησης: Σ. Μικρούτσικου), ενώ οι καλοδουλεμένοι διάλογοι, η καλή άρθρωση και η μουσική παιδεία των ηθοποιών αναδεικνύουν το κείμενο. Ενδιαφέρουσα είναι η μουσική επένδυση της παράστασης (μουσική: Κ. Νικολόπουλος και Active Member), καθώς προσφέρει ορισμένες διαπολιτισμικές μουσικολογικές νύξεις που λειτουργούν σαν ιντερμέδια.
Η αισιόδοξη παράσταση είναι σίγουρο ότι θα ευχαριστήσει και θα προβληματίσει τα παιδιά, από την ηλικία των οκτώ ετών και πάνω, όπως και τους εφήβους, κυρίως των γυμνασιακών τάξεων. Η παράσταση προτείνει την ανεκτικότητα και την ανθρωπιά, επιτρέποντας να αιωρείται η πολιτική και οικονομική διάσταση του προβλήματος. Αφήνει επίσης αιχμές και για το κατά πόσο ο εξαθλιωμένος εργάτης, ανεξαρτήτως ηλικίας και καταγωγής, μπορεί να αποκτήσει πολιτική συνείδηση και να υπερβεί τις διαχωριστικές γραμμές...
Στο περίπλοκο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και διαπολιτισμικό τοπίο που διαμορφώνεται, οι κοινοί τόποι είναι αυτοί που θα καθορίσουν τη συνύπαρξη, χωρίς ουτοπικές διαφυγές και εξιδανικευμένες αποδράσεις. Ας είναι το θέατρο ένας από αυτούς.
* H Ελευθερία Ράπτου είναι θεατρολόγος, ΜΑ Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
http://www.avgi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου